Εθνική ταυτότητα των τόπων και των κρατών (7η συνέντευξη)
Ξεκινάμε σήμερα την 7η συνέντευξη του προγράμματος που αφορά την εθνική ταυτότητα των τόπων και των κρατών στην Ενωμένη Ευρώπη και μαζί μας έχουμε την Μάγια Τενοσβίλι, μόνιμο κάτοικο Χάλκης που τα τελευταία δύο χρόνια σπουδάζει στην Αθήνα και τον Πέτρο Ιωάννου επίσης μόνιμο κάτοικο Χάλκης.
- Μάγια, ας ξεκινήσουμε με εσένα, πέσμου για το θέμα της Εθνικής ταυτότητας αρχικά στη Χάλκη και πως νομίζεις ότι αυτό συμβαίνει και γενικότερα στην Ελλάδα.
Η Χάλκη είναι ένα μικρό μέρος ιδιαίτερο μέρος, οπότε είναι εύκολο να διατηρείς τα εθνικά χαρακτηριστικά. Εξ’ άλλου οι κάτοικοι το θέλουν αυτό και τους ενδιαφέρει πολύ η εθνική τους οντότητα. Γενικά πιστεύω ότι και στην Ελλάδα συμβαίνει το ίδιο, είμαστε μια χώρα η οποία διατηρεί την παράδοση και την ιστορία της και δίνει ιδιαίτερη σημασία σε αυτήν. Απ’ την άλλη είναι μια χώρα που είναι ανοιχτή σε πολλά πράγματα λόγω του τουρισμού – και στη Χάλκη το ίδιο.
- Αυτό πιστεύεις ότι είναι κάτι το οποίο έτσι πρέπει να γίνεται ή κάτι το οποίο απλώς γίνεται;
Σε κάποια σημεία νομίζω ότι είναι προσκολλημένοι στο παρελθόν, ενώ θα μπορούσαν να είναι περισσότερο ανοιχτοί. Απ’ την άλλη, λόγω του τουρισμού αλλά και της μετανάστευσης από το εξωτερικό αλλά και σε άλλες χώρες, έχουν γίνει πιο ανεκτικοί αλλά και περισσότερο έτοιμοι να δεχτούν τις διαφορές τους. - Αυτό ισχύει και για την Ελλάδα γενικότερα νομίζεις, ή μόνο για τη Χάλκη;
Μόνο για τη Χάλκη. Στην Ελλάδα είναι χειρότερα τα πράγματα. Η Χάλκη είναι μια μικρή κοινωνία και είναι πολύ πιο εύκολο σε μικρή κλίμακα να μπορέσουν να συνδυαστούν η Εθνική ταυτότητα και το ξένο στοιχείο μαζί με την παγκοσμιοποίηση. - Πέτρο, υπήρχαν παλαιότερα μετανάστες; Από το εξωτερικό προς τη Χάλκη, αλλά και το αντίθετο;
Από το 1905 άρχισε η μετανάστευση από τη Χάλκη προς το εξωτερικό, μέχρι το 1922. Από κει και πέρα γινότανε σποραδικά, με το τελευταίο κύμα μετανάστευσης να είναι περίπου στο 1960 προς την Αμερική. Από το εξωτερικό προς τη Χάλκη, μόνο τα τελευταία χρόνια υπάρχουν μετανάστες, κυρίως Αλβανοί. - Υπάρχουν όμως και άλλες εθνικότητες;
Ναι, Έχουν έρθει επίσης Βούλγαροι, Ουκρανοί, Ρουμάνοι και Γεωργιανοί, αλά η μεγάλη πλειοψηφία είναι οι Αλβανοί. - Τα παλαιά χρόνια, ο λόγος της μετανάστευσης ποιος ήταν;
Παλαιότερα το σφουγγάρι που ήταν η κύρια απασχόληση των περισσοτέρων κατοίκων, έπαθε μιαν αρρώστια και πολλοί αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική και κυρίως στο Τάρπον Σπρινγκς. Λιγοστοί ήταν αυτοί που παράτησαν τη θάλασσα. Λίγοι γύρισαν, μόνο ένα 5%. Οι περισσότεροι ήταν στην Αμερική και λιγότεροι στην Αυστραλία και μετά στη Γερμανία. Ενώ πριν και απ’ την Αμερική πολλοί μετανάστευσαν στην Αίγυπτο, κυρίως στην Αλεξάνδρεια. - Όλοι αυτοί διατήρησαν την ταυτότητά τους;
Βεβαίως, έως και τα εγγόνια τους διατηρούν ακόμα την εθνική ταυτότητά τους. Έκαναν συλλόγους που διατηρούνται ακόμα και σήμερα. Εξασθενημένοι βέβαια αλλά υπάρχουν.
Όλοι αυτοί προσέφεραν πολλά στο νησί. Εδώ, εάν κοιτάξεις πολλά δημόσια κτήρια, καμπαναριά, εκκλησίες, μέχρι και ο δρόμος μέχρι τον Αι Γιάννη είναι δωρεά των ξενιτεμένων Χαλκιτών. - Απ’ όσο ξέρω και το ρολόι της Χάλκης είναι επίσης προσφορά Χαλκιτών του Γουέρτον της Βιρτζίνια, έτσι δεν είναι;
Ναι, και το ρολόι της Χάλκης χτίστηκε το 1925, και η Δημαρχία που ήταν το παλαιό Αρρεναγωγείο του νησιού και το σημερινό σχολείο που χτίστηκε το 1914 από δωρεά των Χαλκιτών του Τάρπον Σπρίνγκς. Επίσης οι Χαλκίτες της Αιγύπτου έχτισαν τον Αι Λευτέρη – που όμως είναι ιδιωτικό εκκλησάκι. Ήταν οικογένεια που έδωσε τα περισσότερα χρήματα για αυτή τη δωρεά. - Μάγια πέσμου εσύ, η διατήρηση αυτής της εθνικής ταυτότηταςδεν έρχεται σε αντίθεση με την παγκοσμιοποίηση που βιώνουν τα παιδιά της ηλικίας σας;
Και βέβαια έρχεται σε αντίθεση, αλλά όπως ανέφερα λόγω της μικρής κλίμακας της κοινωνίας που έχουμε στη Χάλκη είναι πολύ πιο εύκολο να δεθούν τα δύο αυτά στοιχεία και τη μια στιγμή να ακούμε τραγούδια αυτά που λέμε ‘’αμερικάνικα’’ ή να βλέπουμε ταινίες υπερπαραγωγές του Χόλυγουντ και απ’ την άλλη να χορεύουμε παραδοσιακούς χορούς, να ακούμε τις παλιές ιστορίες της Χάλκης και να ακούμε τους μεγαλύτερούς μας με σεβασμό. Πιστεύω ότι κανένας από τους νέους της ηλικίας μου δεν θέλει να χαθεί αυτό και κάποια παιδιά είναι και περισσότερο από εμένα ‘’παραδοσιακοί’’. Επίσης μιλάνε και Χαλκίτικα! Εδώ στη Χάλκη όλοι μιλάνε Χαλκίτικα, ενώ όταν φεύγουν προσπαθούν να το μετριάσουν. - Εσύ που προέρχεσαι από μια οικογένεια μεταναστών, γεννήθηκες στη Χάλκη, μεγάλωσες και τελείωσες το σχολείο εδώ και τώρα είναι η πρώτη φορά που φεύγεις, πως σου φαίνεται αυτό;
Βασικά εγώ περίμενα πολλά χρόνια να καταφέρω να φύγω. Περίμενα μια διέξοδο, είναι μικρή η κοινωνία και δεν έχει πολλά πράγματα να ασχοληθείς ειδικά για τα παιδιά της ηλικίας μου, οπότε για να σπουδάσεις για να βρεις μια δουλειά, για να ανοίξεις τους ορίζοντές σου, δυστυχώς πρέπει να φύγεις από εδώ. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα γυρνάω πίσω ή ότι δεν θα κάνω οτιδήποτε για να βοηθήσω το νησί, αλλά χάρηκα πολύ που έφυγα. - Λογικό είναι. Φαντάζομαι ότι και να μην ήθελες (που θέλεις) να ξαναγυρνάς, έστω τα καλοκαίρια, οι γονείς σου θα πήγαιναν παντού να σε φέρουν πίσω.
Δεν έχω άλλη επιλογή! - Πάντως είστε από μια οικογένεια που έχει ενσωματωθεί πλήρως.
Όπως και όλες οι οικογένειες των μεταναστών εδώ. Όλοι έχουν τις δουλειές τους, τα παιδιά τους πηγαίνουν σχολείο, δεν υπάρχει κάποια διάκριση που να φαίνεται τουλάχιστον. - Εσύ κατάγεσαι από τη Γεωργία, άλλες οικογένειες είναι απ’ την Αλβανία και όπως είπε και ο Πέτρος υπάρχουν και άλλες από Ουκρανία κλπ αυτοί διατηρούν – και εσείς μαζί – μια επαφή με τα ήθη και τα έθιμά σας;
Η αλήθεια είναι ότι εμείς δεν διατηρούμε τόσο πολύ – ειδικά εγώ και ο αδελφός μου δεν έχουμε κάποια επαφή. Δεν ξέρω για τα υπόλοιπα παιδιά, αλλά δυστυχώς νομίζω ότι δεν διατηρούμε σημαντικές επαφές με την παράδοση. - Εάν ζεις και μεγαλώνεις σε έναν τόπο και δεν καταλαβαίνεις την αξία της παράδοσης του τόπου σου, σιγά σιγά απομακρύνεσαι από αυτόν.
Ναι, για μένα πια ο τόπος και οι παραδόσεις μου είναι από τη Χάλκη. Οι γονείς μου θέλουν να διατηρούν λόγω των συγγενών τους επαφές με τη Γεωργία, αλλά και για αυτούς ο τόπος και οι παραδόσεις τους είναι η Χάλκη. Στο σπίτι ποτέ δεν μιλάμε για τη Γεωργία και μεταξύ μας μιλάμε Ελληνικά. Παίζει ρόλο και η παγκοσμιοποίηση. - Δεν είναι η εποχή πια όπως 60 ή 80 χρόνια πριν, που έφευγε κάποιος για Αμερική και ήταν εντελώς απομονωμένος, έστελνε ένα γράμμα το οποίο έφτανε μετά από ένα μήνα, έπαιρνε απάντηση μετά από 2 μήνες, δηλαδή 2-3 φορές τον χρόνο επικοινωνούσαν οι οικογένειες. Τώρα μπαίνετε στο Skype και τα βλέπετε όλα. Μάγια, εάν το αντικείμενο των σπουδών σου το επέτρεπε, θα ήθελες να εργαστείς εδώ στη Χάλκη;
Εάν είχα τέτοια ενδιαφέροντα που να μπορεί να τα ικανοποιήσει η Χάλκη, ναι θα ήθελα, αλλά τώρα με αυτά που θέλω να κάνω, δεν μπορώ να γυρίσω πίσω. - Πιστεύετε ότι υπάρχει εθνικισμός; Υπάρχουν άνθρωποι στη Χάλκη – γιατί οι κάτοικοι είναι λίγοι οπότε μιλάμε για ανθρώπους όχι για ποσοστά – που να είναι εθνιθκιστές; Δηλ να είναι απόλυτοι και να μην θέλουν τους μετανάστες, να μην θέλουν τους τουρίστες, να μην μπορούν να συμβιώσουν μαζί τους;
Τώρα, με την κατάσταση στην Ελλάδα και την άνοδο της χρυσής αυγής, πιστεύω ότι έχουν εμφανιστεί κάποιες ακραίες περιπτώσεις, αλλά είναι περίεργο το ότι συμβιώνουν με τους υπόλοιπους απλά πιστεύουν ότι είναι εθνικιστές, ενώ παράλληλα συμβιώνουν μαζί τους και βέβαια δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς τον τουρισμό. Δεν μπορώ να το ονομάσω αυτό εθνικισμό. Είναι κάτι άλλο. Είναι μιμητισμός άλλων καταστάσεων. - Εσύ Πέτρο, τι πιστεύεις;
Εγώ δεν θα τους έλεγα εθνικιστές, αλλά συμφεροντολόγους. Κάποιους ενοχλεί η κατάσταση η οικονομική και σκέφτονται ‘’τι τον θέλω εγώ αυτόν’’; Ακόμα και τον ντόπιο τον ενοχλούν αυτά ανάλογα με το συμφέρον πολλών. - Μάγια θέλεις να προσθέσεις κάτι;
Στη Χάλκη νομίζω ότι δεν είναι εθνικιστές, αλλά είναι τόσο τοπικιστές που τους φαίνονται ξένοι ακόμα και κάποιοι που δεν είναι από τη Χάλκη και είναι από τη Ρόδο. - Αυτό είναι αλήθεια που λες γιατί και εγώ το έχω βιώσει γιατί τους Χαλκίτες της Αθήνας τους θεωρούν ξένους και παλαιότερα ακούω ότι και τους Χαλκίτες της Αλιμιάς, όταν κατοικούνταν αυτό το νησί, τους θεωρούσαν διαφορετικούς.
- Πέτρος: Βαγγέλη θέλω να προσθέσω ότι Η Αλιμιά παλαιότερα πλήρωνε τιμακτού (φόρο) ενώ η Χάλκη δεν επλήρωνε. Υπήρχε λοιπόν αυτή η γκρίνια και ακόμα και οι Εμποριανοί (οι κάτοικοι του λιμανιού) με τους Χωριανούς (τους κατοίκους του χωριού). Ακόμα μέχρι σήμερα αίναι αισθητή η διάκριση αυτή.
- Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας. Εύχομαι να τα ξαναπούμε και να συμμετάσχετε ενεργά και πάλι στο πρόγραμμα.